Uprawnienia i obowiązki zamawiającego oraz wykonawcy w przypadku odstąpienia od umowy

W praktyce bardzo często zamawiający do postanowień wzoru umowy w sprawie zamówienia publicznego „przenosi” treść art. 460 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp. Przepis ten dotyczy uprawnienia zamawiającego odstąpienia od umowy w sprawie zamówienia publicznego. Odstąpienie od umowy na podstawie art. 460 ust. 1 ustawy Pzp wymaga wykazania, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym.

Przepis art. 460 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że możliwość jego zastosowania nie może być wyłączona wolą stron umowy w sprawie zamówienia publicznego. Stanowi on samoistną podstawę takiego odstąpienia. 

W art. 460 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp ustawodawca przewidział regulację szczególną w stosunku do art. 395 k.c. ograniczającą umowne prawo stron odstąpienia od umowy o realizację zamówienia publicznego. Na gruncie ustawy Pzp jednostronne uprawnienie umożliwiające odstąpienie od zawartej umowy w sprawie zamówienia publicznego zostało przyznane wyłącznie zamawiającemu. Na podstawie art. 460 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp odstąpić od umowy nie może wykonawca. Odstąpieniem od umowy na podstawie art. 460 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp jest skuteczne w chwili złożenia jednostronnego oświadczenia. 

Zamawiający działając w interesie publicznym, często w celu zaspokojenia potrzeb szerszej zbiorowości, zobowiązany jest ponosić ryzyko przekraczające zwyczajowe ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Wobec powyższego, obowiązkiem zamawiającego jest skuteczne zabezpieczenie interesów własnych oraz społeczeństwa (zob. KIO/UZP 1839/09).

Pojęcie istotnej zmiany okoliczności można porównać do nadzwyczajnej zmiany stosunków, stanowiącej podstawę zastosowania klauzuli rebus sic stantibus (art. 357[1] K.c.). Istotna zmiana okoliczności to zdarzenia, którego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy. Pojęcie „istotnej zmiany okoliczności” odnieść należy zarówno do ważnych zmian w stosunkach społecznych, dotyczących większej zbiorowości ludzi, a w także zmiany warunków gospodarczych, o charakterze powszechnym i niezależnych od stron (zob. I CR 5/93; LEX nr 374455). Pojęcie „istotnej zmiany okoliczności” można również odnieść do zmiany stosunków, o których mowa w art. 357[1] K.c. („jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy”).
Źródłem „istotnej zmiany okoliczności” mogą być żywioły. Przykładem może być odstąpienie przez gminę od umowy na remont obiektu budowlanego, który uległ całkowitemu zniszczeniu przez huragan. Za „istotną zmianę okoliczności” nie można uznać sytuacji, gdy zamawiający chce „odstąpić” od umowy z nierzetelnym wykonawcą. 

W świetle art. 460 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp każdy wykonawca ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego powinien liczyć się z ryzykiem możliwości odstąpienia od jego realizacji w przypadku wystąpienia tego typu okoliczności.

Zamawiający może odstąpić od umowy w każdym momencie wykonywania umowy, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia powzięcia wiadomości o okolicznościach stanowiących przesłanki odstąpienia. Termin 30 dni jest terminem zawitym i po jego upływie zamawiający traci uprawnienie do odstąpienia. Oświadczenie o odstąpieniu od umowy powinno być złożone wykonawcy w formie pisemnej i wywołuje swoje skutki dopiero od chwili, gdy doszło do wykonawcy w taki sposób, że ten mógł się zapoznać z jego treścią. W treści złożonego odstąpienia zamawiający wskazuje istotną zmianę okoliczności powodującą, że wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy.

W przypadku odstąpienia od umowy na podstawie art. 460 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp wykonawca może żądać wyłącznie wynagrodzenia należnego z tytułu wykonania części umowy. Przepis ten wprowadza odmienną od cywilistycznej regulację odstąpienia od umowy. W przypadku odstąpienia od umowy na podstawie art. 494 K.c. strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy; może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

W przypadku odstąpienia przez zamawiającego od umowy z zachowaniem przesłanek odstąpienia określonych w art. 460 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp wykonawcy nie służy roszczenie odszkodowawcze.

 

Opracowanie: Zespół conexis.pl
 

© 2015 - 2023 conexis.pl / blogprzetargi.pl / clavado.pl

Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do twoich potrzeb. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo ma możliwość wyłączenia ich w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje.  Rozumiem i akceptuję