Przepis art. 455 ust. 1 pkt 3 

Przepis art. 455 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp dotyczy zmiany umowy o roboty budowlane, na dostawy lub usługi, jeżeli zmiana umowy dotyczy realizacji, przez dotychczasowego wykonawcę, dodatkowych dostaw, usług lub robót budowlanych, a w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa - usług lub robót budowlanych, których nie uwzględniono w zamówieniu podstawowym, o ile stały się one niezbędne i zostały spełnione łącznie następujące warunki: zmiana wykonawcy nie może zostać dokonana z powodów ekonomicznych lub technicznych, w szczególności dotyczących zamienności lub interoperacyjności wyposażenia, usług lub instalacji zamówionych w ramach zamówienia podstawowego, zmiana wykonawcy spowodowałaby istotną niedogodność lub znaczne zwiększenie kosztów dla zamawiającego, a wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy, a w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa łączna wartość zmian nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy, z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków. 

Przepis ten dotyczy więc wystąpienia nieprzewidywalnych dostaw, usług lub robót budowlanych. Chodzi tu o sytuację, gdy zamawiający nie był w stanie przewidzieć, że określone dostawy, usługi lub roboty budowlane wystąpią. Tak należy interpretować sformułowanie „których nie uwzględniono w zamówieniu podstawowym”. 

Drugą przesłanką konieczna do spełnienia jest wykazanie, że dostawy, usługi lub roboty budowlane (te nieprzewidywalne) muszą być wykonane, ponieważ niewykonanie tych dostaw, usług lub robót budowlanych spowoduje co najmniej nieprawidłowe wykonanie przedmiotu lub niewykonanie przedmiotu zamówienia. Trzecią przesłanką konieczną do spełnienia jest wykazanie, że zmiana wykonawcy nie może zostać dokonana z powodów ekonomicznych lub technicznych, w szczególności dotyczących zamienności lub interoperacyjności wyposażenia, usług lub instalacji zamówionych w ramach zamówienia podstawowego. W sytuacji, gdy np. na terenie budowy znajdują się jednostki sprzętowe w ciągu technologicznym, zaplecze budowy, wyroby budowlane, personel wykonawcy jest zakwaterowany w hotelu, to w takim przypadku zmiana wykonawcy na innego, które wykona dodatkowe roboty budowlane, spowodowałaby obciążenie zamawiającego przez wykonawcę dużymi kosztami, powstanie dużych utrudnień w organizacji pracy oraz niedogodności zarówno dla zamawiającego i wykonawcy (przejęcie i rozliczenie wykonanych robót, przekazanie terenu budowy nowemu wykonawcy na okres realizacji dodatkowych robót). Takie działanie byłoby nieracjonalne, skoro dodatkowe roboty mógłby wykonać dotychczasowy wykonawca. 

Czwartą przesłanką konieczną do spełnienia jest wykazanie, że wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy, a w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa łączna wartość zmian nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy, z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków. To są dostawy, usługi lub roboty nieprzewidywalne. Stąd każda np. nowa zmiana umowy (a takich zmian może być wiele) jeżeli będzie nieprzewidywalna to wartość takiej zmiany nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy, a jeżeli umowa zawiera postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości cen, dopuszczalną wartość zmiany ceny, o której mowa w art. 455 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy Pzp, ustala się w oparciu o zmienioną cenę. Przepis art. 455 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp nie dotyczy dostaw, usług lub robót budowlanych, które można było przewidzieć. Tu chodzi o nieprzewidywalność zobiektyzowaną, a nie np. o roboty (roboty dodatkowe, które były możliwe do przewidzenia), które trzeba wykonać bo były błędy w projekcie budowlanym. 

Przepis art. 455 ust. 1 pkt 4

Na podstawie art. 455 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp dopuszczalna jest zmiana umowy bez przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli konieczność zmiany umowy spowodowana jest okolicznościami, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć, o ile zmiana nie modyfikuje ogólnego charakteru umowy a wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy. Okoliczności, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć, to zdarzenie, które w normalnym przebiegu wydarzeń było mało prawdopodobne do przewidzenia (zdarzenia, które nie mieszczą się w granicach zwykłego ryzyka związanego z działalnością zamawiającego lub z prowadzonym postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego). Nieprzewidywalność ta powinna być postrzegana w kategoriach obiektywnych. Zaistniałe okoliczności nie mogą być spowodowane brakiem należytej staranności. Do takich okoliczności należy zaliczyć zjawiska losowe, a więc zdarzenia o charakterze nieprzewidzianym, nagłym i niezależnym od woli zamawiającego (klęski żywiołowe, katastrofy, awarie, niespodziewane wypadki, epidemie, pandemie, zagrożenie epidemiczne), nieprzewidywalne zmiany w przepisach prawa oraz inne zdarzenia wykraczające poza normalne warunki życia gospodarczego i społecznego.

Zmiana umowy dokonana na podstawie art. 455 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp może mieć zastosowanie do nadzwyczajnego wzrostu cen materiałów i kosztów pracy, a więc okoliczności, których nie można było przewidzieć mimo odpowiednio starannego przygotowania postępowania o udzielenie zamówienia przez zamawiającego, z uwzględnieniem dostępnej wiedzy o możliwości wzrostu takich cen (gwałtowna dekoniunktura, ograniczenie dostępności surowców, istotny wzrost cen materiałów).

Jeżeli umowa zawiera postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości cen, dopuszczalną wartość zmiany ceny, o której mowa w art. 455 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp, ustala się w oparciu o zmienioną cenę.

Na podstawie art. 455 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp można zwiększyć wynagrodzenie, zmienić sposób wykonania zamówienia, zmienić miejsce dostawy lub wykonania usługi, jednakże pod warunkiem, że zmiana nie modyfikuje ogólnego charakteru umowy a wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą (zmian może być wiele) nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy.

Przepis art. 455 ust. 2 

Na podstawie art. 455 ust. 2 ustawy Pzp dopuszczalne są zmiany umowy bez przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, których łączna wartość jest mniejsza niż progi unijne oraz jest niższa niż 10% wartości pierwotnej umowy, w przypadku zamówień na usługi lub dostawy, albo 15%, w przypadku zamówień na roboty budowlane, a zmiany te nie powodują zmiany ogólnego charakteru umowy.

W przypadku zmian umowy dokonywanych na podstawie art. 455 ust, 2 ustawy Pzp zamawiający nie musi zatem sprawdzać, czy zmiana ma charakter istotny czy nieistotny, wystarczy bowiem, że łączna wartość jest mniejsza niż progi unijne oraz jest niższa niż 10% wartości pierwotnej umowy, w przypadku zamówień na usługi lub dostawy, albo 15%, w przypadku zamówień na roboty budowlane.

Zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego w postaci zmiany wynagrodzenia wykonawcy na podstawie art. 455 ust. 2 ustawy Pzp, jest dopuszczalna w sytuacji, gdy pociąga za sobą zmianę wartości umowy, np. wynikającą ze zwiększenia lub zmniejszenia zakresu zamówienia. Przepis art. 455 ust. 2 ustawy Pzp nie znajduje zastosowania w okolicznościach, gdy zmiana umowy polegałaby tylko na podwyższeniu wynagrodzenia wykonawcy, które miałoby na celu wyłącznie zmianę ceny realizacji świadczenia. Zmiany umowy dokonane na podstawie art. 455 ust. 2 ustawy Pzp, nie mogą prowadzić do zmiany charakteru umowy. Przepis art. 455 ust. 2 ustawy Pzp może być stosowany w przypadku wynagrodzenia kosztorysowego i ryczałtowego. 

Przesłanka zmiany umowy na podstawie art. 455 ust. 2 ustawy Pzp (podobnie jak zmiany na podstawie art. 455 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy Pzp) jest przesłanką samoistną. Użyte w art. 455 ust. 2 ustawy Pzp sformułowanie „których łączna wartość” nie obejmuje więc zmiany wartości umów dokonywanych na podstawie innych przesłanek określonych m. in. w art. 436 ust. 1 pkt 4, art. 439 i art. 455 ust. 1 ustawy Pzp.

Na podstawie art. 455 ust. 2 ustawy Pzp zamawiający może wielokrotnie dokonywać zmian w umowie w sprawie zamówienia publicznego, przy czym ustawodawca wprowadził zastrzeżenie, że ich łączna wartość musi być mniejsza niż progi unijne oraz niższa niż 10% wartości pierwotnej umowy, w przypadku zamówień na usługi lub dostawy, albo 15%, w przypadku zamówień na roboty budowlane. Zmiany te nie mogą powodować zmiany ogólnego charakteru umowy. Przepis ten stosuje się do dostaw, usług lub robót budowlanych (robót dodatkowych), które można było przewidzieć, a wskutek niestaranności nie zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia. Tzw. przewidywalne, których nie przewidziano i które trzeba wykonać.