Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp, zamawiający odrzuca ofertę, która zawiera błąd w obliczeniu ceny. Jako błąd w obliczeniu ceny kwalifikowane jest także przyjęcie do wyliczenia ceny nieprawidłowej stawki podatku VAT. O porównywalności ofert, w zakresie zaproponowanej ceny, można mówić dopiero wówczas, gdy ceny ofert zostały obliczone przez wykonawców zabiegających o uzyskanie zamówienia publicznego z zachowaniem tego samego sposobu obliczenia ceny.
Do obowiązków wykonawcy należy przyporządkowanie wykonywanej dostawy, usługi czy roboty do właściwej stawki VAT. Skoro określenie prawidłowej stawki VAT ciąży na wykonawcy, to ciąży na nim również odpowiedzialność za prawidłowe jej zastosowanie.
Jeżeli zamawiający w SWZ w części dotyczącej sposobu obliczenia ceny, wskazał stawkę podatku VAT wówczas kontrola oferty w tym zakresie może sprowadzać się do poprawienia oferty. Jeżeli wykonawca w ramach wyjaśnień oświadczył, że nastąpiła w formularzu omyłka w zakresie stawki podatku VAT i powinna być wpisana stawka wskazana w SIWZ, to zamawiający musi również dokonać poprawy omyłki w tym zakresie w oparciu o przepis art. 223 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp (por. wyrok z dnia 27 kwietnia 2021 r., KIO 760/21).
Jeżeli jednak zamawiający opisując w SWZ sposób obliczenia ceny nie zawarł żadnych wskazań dotyczących stawki podatku VAT, wówczas oferta zawierająca stawkę podatku VAT niezgodną z obowiązującymi przepisami podlega odrzuceniu na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp.
Za błąd w obliczeniu ceny należy bowiem uznać każdy wadliwy dobór przez wykonawcę elementów mających wpływ na właściwe obliczenie ceny oferty, w tym przyjęcie i zastosowanie przez wykonawcę wadliwej stawki podatku VAT, w przypadku gdy zamawiający nie określił wysokości stawki tego podatku w SIWZ, ale wymagał samodzielnego zastosowania przez wykonawcę obowiązujących przepisów w tym zakresie (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2011 r., III CZP 52/11). W takim przypadku posłużenie się przez wykonawcę choćby tylko jednym nieprawidłowo określonym elementem kalkulacji ceny przekłada się na wystąpienie błędu w obliczeniu ceny i to bez względu na skalę czy matematyczny wymiar stwierdzonego uchybienia. Nie ma przy tym znaczenia przy ocenie błędnej stawki VAT w ofercie wykonawcy wpływ takiego błędu na ranking ofert.
W wyroku z dnia 26 listopada 2020 r., KIO 2933/20, Krajowa Izba Odwoławcza orzekła, że
„Nie można (…) zaakceptować stanowiska, że możliwy jest wybór oferty zawierającej błędną stawkę podatku VAT, w sytuacji, gdy taka oferta, pomimo błędu, jest korzystniejsza od innych ofert (obliczonych z zastosowaniem prawidłowej stawki podatku VAT). Odnosząc się stricte do błędu w obliczeniu ceny, polegającego na zastosowaniu niewłaściwej stawki podatku VAT, skład orzekający wskazuje, że cena błędnie obliczona to taka cena, która byłaby inna, gdyby wykonawca zastosował stawkę właściwą.
Wpisanie „VAT marża” zamiast stawki 23 % również stanowi błąd w określeniu prawidłowej stawki podatku VAT oraz błąd w obliczeniu ceny i skutkuje odrzuceniem oferty. „VAT marża” nie jest bowiem stawką podatku VAT. W takim przypadku należy uznać, że wykonawca nie wskazał wymaganej przez zamawiającego stawki podatku VAT tylko sposób rozliczenia podatku VAT. Błąd w określeniu prawidłowej stawki podatku VAT stanowi więc błąd w obliczeniu ceny i skutkować powinien odrzuceniem oferty tego wykonawcy na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp. W takim przypadku należy uznać, że zamawiający nie podał w SWZ stawki podatku VAT, która powinna być zastosowana, wykluczając tym samym możliwość poprawienia w tym zakresie oferty w trybie art. 223 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.
Oferta zawierająca błędną stawkę VAT to także sytuacja, gdy stawka VAT jest wyższa od prawidłowej, skutkuje odrzuceniem oferty.
W przypadku, gdy wykonawcy złożyli oferty z stawkami podatku VAT w różnej wysokości, zamawiający powinien wezwać wykonawców do udzielenia wyjaśnień w zakresie podstaw zastosowanej stawki podatku VAT. Odstępstwem od tej zasady jest jedynie pewność zamawiającego wynikająca z właściwych przepisów, iż stawka VAT zastosowana przez jednego z wykonawców jest prawidłowa. Obowiązkiem zamawiającego, związanym z wydatkowaniem środków publicznych jest przeprowadzenie postępowania z należytą starannością, natomiast działania i zaniechania podjęte przez zamawiającego nie potwierdziły tej staranności (zob. wyrok z dnia 9 stycznia 2018 r., KIO 2702/17).
Józef Edmund Nowicki